Հովհաննես Թումանյան

Մայրը

Մի գարնան իրիկուն դռանը նստած զրույց էինք անում, երբ այս դեպքը պատահեց ։Էս  դեպքից  հետո ես չեմ մոռանում էն գարնան իրիկունը: Ծիծեռնակը բույն էր շինել մեր սրահի օճորքում։  Ամեն տարի աշնանը գնում էր, գարնանը ետ գալի, ու նրա բունը միշտ կպած էր մեր սրահի   օճորքին։ Ե՛վ գարունն էր բացվում, և՛ մեր սրտերն էին բացվում, հենց որ նա իր զվարթ ճիչով հայտնվեց մեր գյուղում ու մեր կտուրի տակ։
Եվ ի՜նչ քաղցր էր, երբ առավոտները նա ծլվլում էր մեր երդիկին, կամ երբ իրիկնապահերին իր   ընկերների հետ շարժվում էին մի երկար ձողի վրա ու «կարդում իրիկնաժամը»:

Եվ ահա նորից գարնան հետ վերադարձել էր իր բունը։ Ձու էր ածել, ճուտ էր հանել ու ամբողջ օրը ուրախ ճչալով թռչում, կերակուր էր բերում իր ճուտերին։ Էն իրիկունն էլ, որ ասում եմ, եկավ,   կտցում կերակուր բերեց  ճուտերի համար։ Ճուտերը ծվծվալով բնից դուրս հանեցին դեղին կտուցները։

Էդ ժամանակ, ինչպես եղավ, նրանցից մինը, գուցե ամենից անզգույշը կամ ամենից սովածը, շտապեց, ավելի դուրս ձգվեց բնից ու ընկավ ներքև։

Մայրը ճչաց ու ցած թռավ ճուտի ետևից։ Բայց հենց էդ վայրկյանին, որտեղից որ է, դուրս պրծավ մեր կատուն, վեր թռցրեց փոքրիկ ճուտը։

– Փի՛շտ, փի՛շտ, – վեր թռանք ամենքս, իսկ ծիծեռնակը սուր ծղրտալով ընկավ կատվի ետևից` նրա շուրջը    թրթռալով կտցահարելով, բայց չեղավ։ Կատուն փախավ- մտավ ամբարի տակը։ Եվ այս ամենն  այնպես արագ կատարվեց, որ անկարելի էր մի բան անել։

Ծիծեռնակը դեռ ծղրտալով պտտվում էր ամբարի շուրջը, իսկ մենք` երեխաներս, մի-մի փայտ առած պտտվում էինք ամբարի տակը, մինչև կատուն դուրս եկավ ու փախավ դեպի   մարագը՝ դունչը լիզելով։

Ծիծեռնակը դատարկ կատվին որ տեսավ, մի զիլ ծղրտաց ու թռավ, իջավ դիմացի ծառի ճյուղին։ Այնտեղ լուռ վեր եկավ։ Մին էլ տեսանք` հանկարծ ցած ընկավ մի քարի կտորի նման։Վազեցինք, տեսանք` մեռած, ընկած է ծառի տակին։

Մի գարնան իրիկուն էր որ այս դեպքը պատահեց։ Շատ տարիներ են անցել, բայց ես չեմ մոռանում այն գարնան իրիկունը, երբ ես առաջին անգամ իմացա, որ ծիծեռնակի մայրն էլ մայր է, ու սիրտն  էլ սիրտ է, ինչպես մերը:

Հայոց լեզու

. Գտի՛ր սխալ գրությամբ բառերը և ուղղի՛ր։

ա․ սրփազան- սրբազան
համփերություն- համբերություն
բ․նյարթ- նյարդ
երթվել- երդվել

2. Գտի՛ր սխալ գրությամբ բառերը և ուղղի՛ր։

ա․ հարձուփորձ- հարցուփորձ
մրձույթ- մրցույթ
բ․ դախձ- դաղձ
դեդցանիկ- դեղձանիկ
օցանման- օձանման
ատաղծագործ

3.Գտի՛ր սխալ գրությամբ բառերը և ուղղի՛ր։

ա․ խեխտել- խեղդել
ոխկույզ- ողկույզ
բ․ վղտալ- վխտալ

Русский

2. Расставьте знаки препинания в прямой речи.

1. — Замолчи, строго сказал Красильщиков. 2)- Я хочу послезавтра пообедать с вами в «Праге», сказала она, Никогда там не была и вообще очень неопытна Воображаю что вы обо мне думаете А на самом деле вы моя первая любовь. 3)- Вы со мной говорите уже на «вы», задыхаясь сказал я вы могли бы хоть при мне не говорить с ним на «ты»,- Почему, спросила она подняв брови. 4) Наконец Соня говорила:- Ну спать и простясь с ними я шел к себе… 5) -Когда я подбежал к ним он взглянув на меня успел весело крикнуть:- А доктор здравствуйте, в то время как она побледнела до гробовой синевы… 6.)- Как блестят глаза:- сказал он Тебе не холодно.

Պատմություն

Թեմա 6․ Խորհրդային Հայաստանի տարածքային հիմնախնդիրները /1921թ․/
ա/ Հայաստանի տարածքային պահանջները։ Մոսկվայի և Կարսի պայմանագրերը
բ/ Լոռու և Ջավախքի խնդիրը
Լոռու և Ջավախքի տարածքային հարցերը մեծ դեր ունեին հայ-վրացական հարաբերություններում։ Մենշևիկյան իշխանությունները ցանկանում էին Լոռին տալ Վրաստանին, բայց ապստամբության շնորհիվ այդ ամենը կանգնեցվեց։ Ապստամբությունը սկսվեց 1921թ․ փետրվարի 11-ին, այն տևեց 3 օր։ Լոռին միացավ Խորհրդային Հայաստանին։ Վրաստանը պնդում էր, որ, եթե Լոռին միացել է Հայաստանին ապա Ջավախքը պետք է միանա Վրաստանին և այդպես էլ եղավ։
գ/ Նախիջևանի հիմնախնդիրը
Հայաստանի խորհրդայնացման հաջորդ օրը Ադրբեջանի հեղկոմն ընդունեց որոշում, ըստ որի Զանգեզուրը, Ղարաբաղը և Նախիջևանը Հայաստանի մաս են կազմում։ Սակայն Թուրքիայի գլխավորությամբ Նախիջևանում իշխանությունը անցավ թաթարներին։ Մոսկվայի պայմանագրով էլ Նախիջևանը դարձավ Ադրբեջանի մաս և հայաթափվեց։
դ/ Զանգեզուրի հերոսամարտը։ Գ․ Նժդեհ
1920թ․ դեկտեմբերի 25-ին Տաթևի վանքում հրավիրվում է համազանգեզուրյան առաջին համագումարը, ըստ դրա այն ժամանակավորապես համարվելու էր ինքնավար պետություն։ Գարեգին Նժդեհը դարձավ Սյունիքի սպարապետ։ 1921թ․ հունիս-հուլիս ամիսներին սկսվում են ռազմական գործողությունները։ Նժդեհը զենքերը վայր է դնում պարտությունից կրած։ Այդ հերոսամարտի շնորհիվ այսօր Սյունիքը Հայաստանում է։
ե/ Արցախի հիմնախնդիրը
Հայաստանի կառավարությունը 1921թ․ հունիսի 12-ին ընդունեց որոշում, ըստ որի Ղարաբաղը կազմելու է ԽՍՀ անբաժան մասը, այսինքն ԽՍՀ-ից չի անջատվելու։ Կոմիսարը Ասքանազ Մռավյանն էր։ Ադրբեջանը դեմ էր այդ որոշմանը։ Ադրբեջանն ասում էր, որ ոչ մի հայկական գյուղ չմիացվի Ադրբեջանին, և հակառակը։ Հուլիսի 4-ին Կովկասյան բյուրոյի նիստում ընդունվեց որոշում Ղարաբաղը Հայաստանի կազմի մեջ մտցնելու մասին։ Բայց հաջորդ օրը Ղարաբաղը տրվեց Ադրբեջանին։ Դրա պատճառը տնտեսական կապերն էին։ Այսպիսով Ղարաբաղը դարձավ ինքնավար մարզ, որի կենտրոնը Շուշին էր։

Հանրահաշիվ

13.11
ա) 5, 8, 11, 14
d=a₂-a₁
d=8-5=3
d=11-8=3
d=14-11=3
թվաբանական պրոգրեսիա
բ) 20, 16, 12, 8
8-12=-4
12-16=-4
16-20=-4
թվաբանական պրոգրեսիա
գ) 2, 4, 8, 10
10-8=2
8-4=2
4-2=2
թվաբանական պրոգրեսիա
դ) 5, 2, -1, -3
2-5=-3
-1-2=-3
-3+1=2
թվաբանական պրոգրեսիա չէ
ե) 0, -4, -8, 12
-4-0=-4
-8+4=-4
-8-12=-20
թվաբանական պրոգրեսիա չէ
զ) 1/2, 1/4, 1/6, 1/8
1/4-1/2=-1/4
1/6-1/4=-1/12
թվաբան

Русский

3.Домашнее задание

а) В бессоюзных сложных предложениях, вставьте пропущенные буквы и знаки, обозначая грамматические основы. 

1. Голос его звучал тихо, но твёрдо глаза блeстели упрямо. (М. Горький)
2. Избы и дворы опустели, все ушли на огороды кoпать кaртофель. (К. Паустовский)
3. Стояла она долго, устали ноги и глаза. (М. Горький)
4. Распахнули окна, запах сосен вступил в веранду. (В. Кочетов)
5. Целый день на небе солнышко сияет, целый день мне душу злая грусть терзает. (А. Кольцов)
6. Вот мои условия: вы ныне же публично откажетесь от своей клеветы и будете просить у меня извинения. (М. Лермонтов)

б)Перестройте сложносочинённые и сложноподчинённые предложения таким образом, чтобы они стали бессоюзными.

1. В доме тепло и безопасно-в лесу ночью страшно и холодно.
2. Будет время-напиши мне.
3. При сваривании труб-искры летят во все стороны.
4. Я всегда рассказывал правдивые истории-мне не верили.
5. Будьте осторожны: тротуары покрылись льдом.
6. Хочешь лучше узнать человека-расспроси о его друзьях. 
7. Не буду передавать весь их разговор: он был бесполезен и безрезультатен.
8. Мы стояли вдоль стены: сесть было некуда. 
9. Одни ученики быстро разбираются в новой теме, другим требуется для этого продолжительное время. 
10. В Японии говорят, что если родители не приучают детей к труду, их внуки будут голодать. 

Աշխարհագրություն

Հայաստանի Հանրապետության մակերևույթի առանձնահատկությունները (էջ 46-50)

Դասի հղումը։

1. Որո՞նք են ՀՀ մակերևույթի գլխավոր առանձնահատկությունները: Ի՞նչ լեռնագրական մարզերի է բաժանվ մ ՀՀ-ն:
   Հաատտանի Հանրապետություն գտնվում է հարևան տարածքների ամենաբարձր կետում: Ծովի ամկերևութթի բարձր՝ 1800մետր, սակայն սա հավաստի տվյալներ չեն, քանի որ ՀՀ-ի տարածքում Արաքս գետի հովտիտը գտնվում է 375մետր բարձրության վրա: Մարդուն նպաստավոր է 2500մ բարձրութամբ տարածքում գտնվել, իսկ գյուղացիներին 1000մ բարձրության վրա գտնվելը, սականն դա կազմում է Հաատտանի 10%-ը: Հայաստանի Հանրապետության 82%-ը կազում են լեռները, իսկ 18%-ը դաշտավայրերը: Գիտնականները ՀՀ-ի բազմազան տարածքը բաժանել են՝ չորս լեռնագրական մարզերի-Հյուսիսային ծալքաբեկորավոր լեռնաշղթաների և ﬕջլեռնային գոգավորությունների, Հարավային ծալքաբեկորավոր լեռնաշղթաների և ﬕջլեռնային գոգավորությունների, Հրաբխային և լեռնավահանների սարավանդների և Միջնարաքսյան գոգավարություն: Հյուսիսային Կովկասի կեսը պատված հրաբխային և նստվածքահրաբխային ապարաշերտերից: Փոքր Կովկասի Հյուսիսային հատվածի լեռնաշղթաները բաղկացած են արտաքին և ներքին շարերից: Արտաքին շարն՝ Վիրահայոց, Գուգարաց և Միափորի լեռնաշղթաներին: Ներքին շարին հիմնականում պատկանում են՝ Բազումի, Շիրակի, Ծաղկունյանց և Փամբակի միջին լեռնաշղթաները: Ներքին շարի Լեռնաշղթաներից ամենաերկարը Փամբակն է, որի ամենաբարձր գագաթը՝ Թեժ Գագաթը, 3101մ: Հյուսիսային մարզի Ջավախք լեռնաշխտաներից առանձնանում է լավայով ծածկված Լոռու գոգավարությունը, որտեղից ել հոսում է Ձորագետը: Լավաներով, տուֆերով և ջրային նստվածքներով ծածկված Շիրակի գոտին: Հարավային լեռնաշխթային մեջ է մտնում՝ Ուրծի, Վայքի և Զանգեզուրի, որը կոչվում է նաև Փոքր Կովկասի Մերձարաքսյան համակարգը: Ուրծի հատվածը զուրկ է բուսաբանությունից
2. Ուրվագծային քարտեզի վրա մակագրե՛ք Հյուսիսային և Հարավային
   լեռնագրական մարզերի նշանավոր լեռնաշղթաների գագաթների անունները:
3. Որո՞նք են Հյուսիսային և Հարավային լեռնագրական մարզերի նշանավոր ﬕջլեռնային գոգավորությունները:
4. Հաﬔմատե՛ք Հյուսիսային և Հարավային ծալքաբեկորավոր լեռնաշղթաները: Ի՞նչ ընդհանրություններ տարբերություններ ունեն դրանք:
5. Թվարկե՛ք և ուրվագծային քարտեզի վրա ցո՛ւյց տվեք Հյուսիսային և Հարավային լեռնագրական մարզերի գլխավոր լեռնանցքները։
6. Ինչպիսի՞ ռելիեֆի ձևեր են տարածված հրաբխային լեռնավահանների և սարավանդների մարզում:
7. Ուրվագծային քարտեզի վրա նշե՛ք մարզի հրաբխային խոշոր լեռնավահաններն սարավանդները:
8. Ուշադիր զննե՛ք ՀՀ ֆիզիկական քարտեզը: Ինչո՞ւ ծալքաբեկորավոր շրջաններում մակերևույթն ավելի ուժեղ է մասնատված, քան հրաբխայինում:
9. Ի՞նչ գործոններ են ազդել Արարատյան դաշտի մակերևույթի ձևավորման վրա:

Հայոց լեզու

1.Յուրաքանչուր եռյակից կազմի՛ր երեքական բարդ բառ: 

Սենյակ, հյուր, խաղ- հյուրասենյակ, խաղասենյակ, հյուրախաղ

Ձյուն, ծաղիկ, շատ, ձնծաղիկ, ծաղկաշատ

Սեր, ընկեր, զրույց, զրուցընկեր, ընկերասերԳիծ, ուղիղ, անկյուն,ուղղանկյուն,ուղագիծ

Երգ, պար, խումբ, երգչախումբ, խմբապար

Քաղաք, պետ, գյուղ, քաղաքապետ, գյուղապետ

2․Բառաշարքում ընդգծել —ուկ վերջածանց ունեցող բառերը:

Արդուկ, օձաձուկ, շուտասելուկ, ավելուկ, թզուկ, հայդուկ, սնդուկ, մածուկ, խղճուկ, արջամուկ, հեղուկ, թևանցուկ, շնաձուկ, պոչուկ, կաուչուկ, մժղուկ, շիկամուկ, դիպուկ, ջերմուկ, խենթուկ:

3․Բառաշարքում ընդգծել —ոց վերջածանց ունեցող բառերը:

Փողոց, սփռոց, դմբդմբոց, զնգոց, կրակոց, լիտրանոց, ծածկոց, դեղնաբոց, հյուրանոց, թրջոց, ջնջոց, արտառոց, դեղնաբոց, միջոց, մթերանոց, ծովածոց, արգելոց, հյուրանոց, սղոց, ծերանոց:
4․Բառաշարքում ընդգծել –ոտ վերջածանց ունեցող բառերը:

Ժանգոտ, ծխախոտ, եռանդոտ, կարճաոտ, կորիզոտ, ստորոտ, նավթոտ, արոտ, կրքոտ, առավոտ, աղմկոտ, բամբասկոտ, յուղոտ, սրտամոտ, թախծոտ, հիվանդոտ, ձյունոտ:

Բառաշարքում ընդգծել —որդ վերջածանց ունեցող բառերը:

Ժառանգորդ, ավելորդ, երիզորդ, հաճախորդ, խորդուբորդ, յոթերորդ, դահուկորդ, գնորդ, ակորդ, անձրևորդ, առաջնորդ, միջնորդ, ռեկորդ, պակասորդ, որսորդ, գարնանահորդ, վարորդ, երրորդ:

5․Բառաշարքում ընդգծել —ակ վերջածանցն ունեցող բառերը:

Բանակ, սահնակ, դռնակ, բամբակ, պահակ, ամբարտակ, գնդակ, զսպանակ, կատակ, կայծակ, վրիպակ, մանկասայլակ, մշակ, սոխակ, ելակ, վահանակ, բռնակ, բարակ:

6․Գրել  -գույն բաղադրիչով երեքական գունանուն`  բույսերի անուններից, տարբեր առարկաների անուններից,  մետաղների անուններից:

7․Տրված բայերից ածանցավոր գոյականներ կազմի՛ր և ածանցներն ընդգծի՛ր:

Նկարել-նկարիչ, գրել-գրիչ, զարթնել-զարթուցիչ, թափել, ուսուցանել-ուսուցիչ, քերել-քերիչ, վարել-վարորդ, հաճախել-հաճախորդ, բախել-բախում, հնչել, վազել, հանել, շարժել-շարժիչ, մոտենալ, կոշտանալ:

Աշխատողի կողմից աշխատանքային պայմանագրի լուծումը

Աշխատանքային պայմանագիրը նշանակում է համաձայնություն աշխատողի և գործատուի միջև, ըստ որի` աշխատողը պետք է գործատուի համար կատարի որոշ մասնագիտությամբ, որակավորմամբ աշխատանք` պահպանելով աշխատավայրում սահմանված աշխատանքային կարգապահությունը, իսկ գործատուն պետք է աշխատողին տրամադրել պայմանագրով որոշված աշխատանքը, վճարել նրա կատարած աշխատանքի համար պայմանավորված աշխատավարձը:

English

A/ (1) collection
(2) singers
(3) children
(4) player
(5) musicians
(6) collectors
(7) entertainment
(8) childhood

B/ 9. join
10. turn
11. sent
12. eat
13. turn
14. gave
15. carried
16. take